Çikolata Kisti (Endometriozis) Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Kadınların rahim içi duvarları her ay yumurtlama döneminde olası bir gebelik durumuna karşı hormonların etkisiyle kalınlaşmakta ve kendini gebeliğe hazırlamaktadır. İşte döllenme ile oluşan embriyonun tutunmasına olanak veren bu rahim içi dokusunun adı Endometriumdur. Normal sağlık koşulları altında üreme çağındaki kadınlarda bu dokunun sadece rahim içinde oluşması gerekmektedir. Ancak gebeliğin rahme ve yaşama tutunmasını sağlayan bu tabaka bazı kadınlarda rahim dışında, yumurtalıklarda, tüplerde, bağırsaklarda, idrar torbasında, karın boşluğunda ve vajinada oluşabilmektedir.

İşte bu normal dışı durum da kadında bazı rahatsızlıklara ve şikayetlere sebep olmaktadır. Örneğin karın ve kasık ağrılar, cinsel ilişki ve adet dönemi esnasında, sonrasında ağrı ve hatta kısırlık da Endometriozis (çikolata kisti) sorunundan kaynaklanabilmektedir. Kanser gibi çok şiddetli rahatsızlıklara sebep olmayan, ancak kadının yaşam kalitesinin düşüren Endometriozis, üreme çağındaki kadınların % 10’unda ve dünyada ortalama hesapla 176 milyon, Türkiye’de de yaklaşık olarak 1,5 milyon kadında görülebilmektedir.

Endometriozis (çikolata kisti) belirtileri nelerdir?

En sık karşılaşılan Endometriozis belirtileri cinsel ilişki esnasında ve adet dönemi içinde, sonrasında karın, kasık ve bel bölgesinde şiddetli ağrıdır. Bununla birlikte kabızlık, hazımsızlık, şişkinlik de adet düzensizliği ile birleştiğinde Endometriozise işaret olabilmektedir.

Kimler Endometriozis (çikolata kisti) riski taşımaktadırlar?

Üreme çağındaki bir kadının 21 günden daha sık aralıklarla ve 7 günden daha uzun süren adet dönemleri geçirmesi, genç kızların ilk adet görmeye başladığı yaşın normal standartlardan daha erken olması de bu rahatsızlık risklerinden birisi olarak bilinmektedir. Ayrıca kadının beklenenden çok erken yaşta menopoza girmesi, ailede Endometriozis hikayelerinin olması ve doğumsal rahim anomalileri de kadının Endometriozis riski altında olduğuna işarettir. Bununla birlikte kısırlık sorunu yaşayan, aşırı yağlı yiyeceklerle ve et ağırlıklı beslenen, fazla kafein tüketen, uzun boylu ve zayıf olan, sarışınların, kumralların Endometriozis  yaşama ihtimalleri daha yüksektir.

Endometriozis (çikolata kisti) neden kaynaklanır?

Normal şartlar altında yumurtlama döneminde kalınlaşarak gebeliğe hazırlanan rahim içi tabakası gebelik oluştuğunda embriyoyu beslemekte, geliştirmektedir. Eğer o ay gebelik oluşmadıysa da bu rahim içi dokusu pul pul dökülür, dökülmeler esnasında açılan damarlardan da kan akar. İşte bu dökülen dokuların kanla birlikte rahimden akıp, vajinal yoldan vücudu terk etmesi olayı adet kanaması olarak adlandırılır. Ancak bazı durumlarda bu adet kanı vajinadan dışarı akmak yerine geriye doğru gider ve karın içine, yumurtalıklara, tüplere doğru ilerler ve o alanlarda kistik yapılar oluşturur.

Buradan yola çıkılarak Endometriozisin oluşma sebeplerinden birisinin adet kanının ileri değil, geriye doğru akması olduğu söylenebilmektedir. Ancak altını çizmekte fayda vardır ki; adet kanının geriye doğru akması nadiren karşılaşılan bir durum değildir, pek çok kadında yaşanır. İşte tam da bu bağlamda kadının bağışıklık sisteminin gücü kendisini göstermektedir. Zira kadının bağışıklık sistemi güçlü ise bu geriye doğru akan kan vücut tarafından temizlenebilir ve o alanlardaki organlara yerleşmeden vücuttan atılır. Kadının bağışıklık sistemi güçsüz ise vücut bu Endometriozis (çikolata kisti) hücreleriyle savaşamaz ve Endometriozis (çikolata kisti) o alana yerleşir. Bunların yanında Endometriozis (çikolata kisti) vakalarının detaylı olarak incelenmesi sonucunda tespit edilen verilere göre bu rahatsızlığın genetik bir temeli de bulunmakta ve bu yüzden de ailedeki kadınların Endometriozis (çikolata kisti) öyküleri de önem taşımaktadır.

Endometriozis (çikolata kisti) nasıl tedavi edilir?

Endometriozis (çikolata kisti) belirtilerinden birkaçının birlikte görüldüğü hastalara jinekolojik muayene ve ultrasonografi uygulanmaktadır. Şüpheli birkaç bulguya rastlandığında ise oral ve pelvik muayene, ultrasonografi yapılarak ve MR çekilerek kesin bir Endometriozis (çikolata kisti) tanısı konur. Her şeyden önce altının çizilmesi gereken husus; Endometriozisin (çikolata kisti) tedavi edilebilir bir rahatsızlık olduğu, şikayetlerin tedavi ile giderilebildiği, ancak ileriki dönemlerde nüksetme olasılığının yüksek olduğudur. Bu rahatsızlıkta Endometriozisin (çikolata kisti) yayılma durumu, bulunduğu alan, kadının gebelik isteyip istememesine göre ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale yoluna gidilmektedir.

Bazı vakalarda da hem ilaç kullanılır hem de cerrahi operasyon yapılmaktadır. Eğer Endometriozis (çikolata kisti) sorunu yaşayan kadın ağrılardan şikayetçi ise Apranax ve Majezik gibi ağrı kesiciler kullanmaktadır. Ancak bu ağrı kesiciler rahatsızlığı tedavi etmemekte, sadece ağrıyı dindirmektedir. Bununla birlikte doğum kontrol hapları, GnRH ve Progestin gibi hormon ilaçları rahim içi dokusunun, endometriozis (çikolata kisti) oluşumunun yayılmasını ve ağrıyı önlerler, ancak hastalığı tamamen bitiremezler.

Tüm bunlara ek olarak Endometriozis (çikolata kisti) şikayetlerinin şiddetli olduğu durumlarda laparoskopi (kapalı ameliyat) yoluyla dokunun tamamen alınması mümkün olmaktadır. Bazı vakalarda da açık ameliyat yöntemi de kullanılabilmektedir. Ameliyatın ardından ağrılardan kurtulmak, şikayetleri engellemek mümkün olmakla birlikte ilerleyen dönemde sorunlar yeniden ortaya çıkabilir. Bu sebeple Endometriozis (Çikolata kisti) tedavisinde ilaç ve ameliyatı birlikte kullanmak daha iyi bir tedavi seçeneğidir.