Üreme çağındaki sağlıklı her kadın ayda bir kez yumurtlamakta ve eğer bu süre içinde korumasız cinsel ilişkiye girildiyse, diğer şartlar da uygunsa gebelik gerçekleşmektedir. Ancak bunun için yumurtalıklardan dışarı atılan yumurtanın fallop tüpleri tarafından yakalanıp döl yatağına ulaştırılması gerekmektedir. Kadında yumurtlama gerçekleştikten sonra yumurta kanalının içini döşeyen yapıdaki siler maddesi, karın boşluğundaki sıvıyı ve yumurtayı kanala çeker ve döl yatağına ulaşımı sağlar. Başka bir deyişle tüpler yumurta ve spermi buluşturur ve embriyoyu oluşturur. Yaklaşık 12 santimetre uzunluğunda olan bu tüpler sağ ve solda iki tane bulunmaktadır. Kadında doğal yolla ya da üremeye yardımcı tedavilerle gebelik elde edilebilmesi her iki kanalın da tam olarak açık ve aktif olmaları gerekmektedir. Tüplerle ilgili kısırlık sorunlarında ya tüpler kısmen ya da tamamen kapalıdır veya hasar görmüşlerdir. Kadınlardan kaynaklanan kısırlık vakalarının neredeyse yarısında tüplerle ilgili sorunlar gözlenmektedir. Bu tüplerden birisi tıkalı ya da hasarlı ise gebelik daha zor gerçekleşir, her ikisinin de tıkalı veya hasarlı olduğu durumlarda gebelik için tek çare tüp bebek tedavisidir.
Tüplerle ilgili sorunlar nelerdir?
- Tüplerde iltihaplanma: Tüplerle ilgili geçirilen iltihap ve enfeksiyonlar tıkanıklıklara ve tüplerde hasara yol açabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan ve neredeyse tüm genital yollar enfeksiyonları tüplerin işlevlerini bozar.
- Tüplerde sıvı birikmesi: Tüplere uygulanan Laparoskopide ya da ultrasonografide tüplerde sıvı biriktiği gözlenebilmektedir. Biriken bu sıvının toksik maddeler içermesi ve bu maddelerin de embriyoya zarar vermesi dolayısıyla, tüp bebek tedavisi öncesinde kesinlikle tüplerin alınması gerekmektedir.
- Tüplerde Endometriozis: Tüplerin yakınında ve ağzında Endometriozis (çikolata kisti) oluşması tüplere ciddi hasar verebilmekte, tıkayabilmektedir.
- Tüplerde irin oluşması: Her hangi bir sebepten dolayı kadının tüplerinin içinde irin (cerahat) oluşması gebelik oluşumunu tehlikeye atabilecek, acil tedavi gerektiren bir durumdur. Tüplerde oluşan enfeksiyonel bu durum, hastanede yatarak tedaviyi ve ameliyatı gerektirebilmektedir.
- Tüplerin tıkalı olması: Hangi sebeple olursa olsun kadının tüplerinden her ikisi de tıkalı ise doğal yolla gebelik imkansızdır, sadece biri tıkalı ise doğal yolla gebelik elde etmek için belli bir süre denemek, ardından aşılama ve hala başarı sağlanamadıysa tüp bebek tedavisi gerekir.
Tüplerle ilgili sorunlar nelerden kaynaklanır?
Tüplerle ilgili sorunlar doğuştan kaynaklı ya da sonradan olabilir. Ancak çoğunluğunda sonradan oluşan hasar ve tıkanıklıklar görülmektedir. Bu bağlamda kadının birden fazla kez kürtaj olması, sezaryen doğum, apandisit patlaması gibi karın içi operasyonlar kadının tüplerinde hasara yol açabilmektedir. Bunların yanında tüplerle ilgili enfeksiyonlar geçirilmesi, genital yollarla ilgili iltihaplar, kadının cinsel yolla bulaşan bir rahatsızlığının olması, tüberküloz ve Endometriozis adı verilen çikolata kistinin tüplerin ağzına yakın bir yerde oluşması da tüpleri tıkayabilir, tüplere hasar verebilir. Ayrıca polip oluşumu sebebiyle tüplerde gelişen tıkanıklıklar, tüp içinde yapışıklık oluşması, tüplerin şişmesi ve sıvı toplaması da tüplere zarar verdiğinden gebeliği zorlaştırmaktadır.
Tüplerdeki tıkanıklık nasıl tespit edilir?
Tüplerdeki tıkanıklıklar klasik ultrason ile tespit edilemez, bunun için mutlaka ilaçlı rahim filmi çekilmesi veya laparoskopi yapılması gerekir. İlaçlı rahim filmi tüplerin tıkanıklığı ile ilgili fikir verir, ancak laparoskopi yöntemiyle tıkanıklık tam olarak tespit edilir. Zira ilaçlı rahim filminde tüplerin açık olarak gözlenmesi gebelik için yeterli değildir. Tüpler açıktır, ancak başka sorunlardan dolayı işlevlerini yerine getiremiyordur. Örneğin tüpler ve çevresindeki dokularla yapışıklık olması, tüp içindeki dokuların hasar görmüş bozulmuş olması tüplerin doğal işlevlerini gerçekleştirmelerine engel olabilmektedir. Bu durumda laparoskopi ile incelemek çok daha faydalı bir yol olabilmektedir.
Tüplerde tıkanıklık nasıl tedavi edilir?
Kısırlık şikayetiyle doktora başvuran kadınlarda çekilen rahim filmi sonucunda tüplerin birinde veya ikinde tıkanıklık olduğu tespit edildiğinde laparoskopi (kapalı ameliyat) uygulanır. Laparoskopi; kadına genel anestezi uygulanarak göbek deliğinden ucunda kamera olan bir cihazla girilerek karın boşluğunun izlenmesi ve gerekiyorsa tedavi uygulaması da yapılmasına olanak veren bir tanı ve tedavi yöntemidir. Örneğin kadının tüpleri Endometriozis (çikolata kisti) sebebiyle tıkanmışsa Laparoskopi ile tüpler açılabilir. Laparoskopide tüplerde birisinin tıkalı olduğu gözlendiyse ve başka bir sorun da yoksa kadının doğal yolla gebe kalabilmesi için bir süre korumasız düzenli cinsel ilişki önerilir. Bu şekilde gebelik gerçekleşmezse aşılama tekniği ile kadının hamile kalması sağlanır. Tüplerin her ikisinin de hafif derecede tıkalı ve hasarlı olması durumunda mikro-cerrahi ile tüpler açılır. Ancak tüplerin her ikisinin de tamamen tıkalı olduğunun tespit edilmesi durumunda vakit kaybedip yaşın da ilerlemesine fırsat verilmeden tüp bebek tedavisine başlanır.
