Ultrasonografik Değerlendirme

Ultrason, insan kulağının anlayamayacağı nitelikte yüksek frekansa sahip olan bir tür ses titreşimidir. Ultrasonda; X ışınlarının verildiği röntgenin içerdiği zararlı ışınlar kullanılmadığı için ultrason neredeyse tüm rahatsızlıkların görüntülenmesine rahatlıkla kullanılabilmektedir. Bununla birlikte ultrason değerlendirmesinde ekrana yansıyan görüntü, gerçek zamanlı bir görüntüdür. Zira görüntü çekilip bir araca aktarılıp sonrasında değerlendirilmez, direkt olarak çekildiği anda simultne bir şekilde değerlendirme imkanı vardır. Modern tıbbın vazgeçemediği görüntüleme yöntemlerinden olan ultrasonografi, gebelik muayenelerinin de olmazsa olmazı ultrason görüntüleridir. Hiçbir aksilik olmayan, her şeyin yolunda gittiği gebeliklerde ortalama ayda bir kez ultrason muayenesi gerekmektedir. Bu sayede bebeğin önceleri gebelik kesesi ve kalp atışları, sonraki dönemlerde de kilosu öğrenilebilmektedir. Bununla birlikte % 100’lük bir oranda olmasa da gebelikteki pek çok anomali, aksaklık ultrasonografik değerlendirme ile belirlenebilmektedir.

Gebelikte ultrasonografik değerlendirme hangi amaçla yapılır?

Kadın gebelikten şüphelenip kan testi yaptırdığında sonucun pozitif çıkması durumunda, gebeliğin var olup olmadığı, embriyonun normal yerine yerleşip yerleşemediği ve gebeliğin canlı olup olmadığı ultrason muayenesi ile anlaşılmaktadır. Bununla birlikte gebeliğin kaç haftalık, kaç aylık olduğu, ense kalınlığı, tahmini boy uzunluğu ve kilosu, bu değerlerin normal değerler içinde olup olmadığı ultrasonografik değerlendirme ile ortaya çıkmaktadır. Bebeğinin duruş pozisyonu, eşinin duruş yeri ve pozisyonunun normal olup olmadığı, bebekte her hangi bir gelişim bozukluğu, anomali olup olmadığı, suyunun normal olup olmadığı ultrason kontrolleriyle netleşmektedir. Ayrıca bebeğin hareketleri, kası, solunumu, cinsiyeti ve kan akımı ultrasonografi ile değerlendirilir. Tüm bunların yanında anne adayının rahim ağzı uzunluğu ve dolayısıyla erken doğum riski, rahim ve yumurtalıklarda kist ya da miyom olup olmadığı kanısına da ultrason görüntüleriyle varılır.

Gebelikte kullanılan ultrason çeşitleri nelerdir?

  1. Gebelikte vajinal ultrason: Gebeliğin ilk haftalarında gebelik kesesi ve embriyo henüz çok küçük olduğu için karın üzerinden yapılan ultrason ile sağlıklı sonuçlar alınamayabilmektedir. İşte bu durumda vajinal yoldan girilerek gebelik kesesi ve embriyo hakkında ayrıntılı fikir sahibi olunabilmektedir. Ancak gebeliğin ilerleyen dönemlerinde vajinal ultrason yerine normal ultrason tercih edilir.
  2. Gebelikte karından 2 boyutlu ultrason (Obsetrik ultrason): Neredeyse her gebelikte aylık rutin olarak gerçekleştirilen karından ultrason, ilk aylarda gebelik kesesi ve bebeğin kalp atışlarını gösterir. Gebelin ilerleyen aylarında da amniyon sıvı miktarı, bebeğin kilosu ve gelişimi, her hangi bir anormallik söz konusu olup olmadığı 2 boyutlu ultrason ile anlaşılmaktadır.
  3. Gebelikte detaylı (ayrıntılı) ultrason: Gebeliğin 17. ve 23. haftaları arasında bebekte her hangi bir anomali, sakatlık olup olmadığının incelenmesi için ayrıntılı ultrasonografi değerlendirmesi yapılır. Karından yapılan ayrıntılı ultrason, rutin ultrason kontrollerine göre çok daha detaylı olduğu için uzun sürmektedir.
  4. Gebelikte 3 boyutlu ultrason: Gebelikte karından yapılan 2 boyutlu ultrasonografik değerlendirme şarttır. Ancak 3 boyutlu ya da vajinal ultrason zorunlu değildir, isteğe bağlıdır veya belli koşulların varlığında düşünülmektedir. Gebelikte karından uygulanan 3 boyutlu ultrason ile anne ve baba adayları bebeklerinin yüzlerini ve diğer organlarını 3 boyutlu olarak görebilmektedirler. 3 boyutlu ultrasonda görüntüler anlık çekilen fotoğraflar gibidir, bir süreklilik göstermez.
  5. Gebelikte 4 boyutlu ultrason: Gebelikte karından yapılan 4 boyutlu ultrason, 3 boyutlu ultrasonun videoya dönüşmüş halidir. Anne ve baba adayları 4 boyutlu ultrason muayenesi ile bebeklerinin yüzlerini ve diğer organlarını bir video filmi gibi izleyebilmektedirler. 4 boyutlu ultrason gebelikte şart değildir.
  6. Gebelikte doppler ultrason: Riskli durumlar barındıran gebeliklerde, damarlardaki kan akımına dayanılarak bebeğin nasıl olduğu konusunda fikir edinilmektedir. Sadece gerekli olan durumlarda uygulanan doppler ultrason, karından yapılmaktadır.
  7. Gebelikte renkli doppler ultrason: Karından yapılan renkli doppler ultrason, bebeğin sağlığından endişe edilen riskli durumlarda uygulanmaktadır.

Gebelikte ne sıklıkta ultrason çekilir?

Ultrasonun ne sıklıkta çekileceği tamamen doktorun gebelikle ilgili kanıları ve izlenimleriyle bağlantılıdır. Her hangi bir sorun ya da riskin bulunmadığı gebeliklerde genellikle gebeliğin ilk aylarında, 11.-14. hafta arasında, 18.-20. hafta arasında, 32. ve 38. haftalarda mutlaka ultrasonografik değerlendirme yapılmaktadır. Bu sayılan haftalar dışında yapılan ultrason muayeneleri doktorun tasarrufu ve izlenimleri doğrultusunda gerçekleşmektedir.

Gebelikte ultrason anne ve bebeğe zarar verir mi?

Ultrason, X ışınlarıyla değil, ses titreşimleriyle görüntü alınmasına olanak vermektedir. bu sebeple de ne anne adayı ne de bebek için ultrason çekiminin her hangi bir zararı, yan etkisi olması mümkün değildir. Ultrason radyasyon içermediği için, çok sık aralıklarla ultrason çekildiği durumlarda bile hiçbir yan etki gözlenmemektedir.